مطالعه رسمی رضایتمندی شغلی با مطالعات هانورن در اوایل دهه 1930 شروع شد و از دهه 1930 رضایتمندی شغلی گسترده مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. در اصل رضایتمندی شغلی به این دلیل اهمیت پیدا کرد که طرفداران اولیه رویکرد روابط انسانی، صاحبنظران و مدیران را قانع کردن که کارگر خوشحال، کارگری سودآور است.
تلاش کلاسیک برای تعریف رضایتمندی شغلی در سال 1935 توسط رابرت هاپاک انجام شد. وی میگوید رضایتمندی شغلی مفهومی پیچیده و چند بعدی است که با عوامل روانی، اجتماعی و جسمانی ارتباط دارد. تنها یک عامل موجب رضایتمندی شغلی نمیشود و ترکیب معینی از مجموعه عوامل گوناگون سبب میگردد که فرد شاغل در لحظه معینی از زمان از شغل خود احساس رضایتمندی نماید و به خود بگوید که از شغل خود راضی است و از آن لذت میبرد. فرد با تاکیدی که بر عوامل مختلف از قبیل میزان درآمد، ارزش اجتماعی شغل، شرایط محیط کار و اشتغال در زمانهای متفاوت دارد به طرق گوناگون از شغلش احساس رضایتمندی میکند. (هوی و میسکل، 1371، ص 276)
شرتزر معتقد است رضایتمندی شغلی به معنای دوست داشتن وظایف مورد لزوم یک شغل، شرایطی که در آن کار انجام میگیرد و پاداشی که برای انجام آن دریافت میشود و اینکه فعالیتها، امور و شرایطی که کار یک فرد را تشکیل میدهند تا چه حدودی و با چه نحوی نیازهایش را برآورده میسازد، بستگی به قضاوت وی دارد. شخص باید موارد مثبت و منفی شغل خود را موازنه کند، چنانچه موارد ثبت بر منفی غلبه کند احتمال دارد که از کارش راضی باشد. افراد از نظر میزان رضایتمندیی که شغلشان برای آنها فراهم میسازد بسیار متفاوتند.
هرسی و بلانچارد معتقدند رضایتمندی شغلی تابعی است از سازگاری انتظارات سازمانی با نیازهای سرشت کلی فرد. در حالتی که این دو توافق و تعادل داشته باشند. رفتار بطور همزمان برآورنده انتظارات سازمان و نیازهای فرد است یعنی اثربخشی و رضایتمندی تواماً حاصل میگردند.
ویکتور وروم در مورد رضایتمندی شغلی میگوید: یک نوع برداشت ذهنی که فرد نسبت به شغل خود دارد و انجام یک نوع رفتار سازمانی است. بنابراین رضایتمندی و انجام کار در اثر عوامل کاملاً متفاوت بوجود میآیند.
هایلین (1966) میگوید که رضامندی شغلی یک پدیده احساسی است که یک کارمند درباره شغل خود میتواند بدست آورد. بنابراین رضایتمندی شغلی زمانی حاصل میشود که کارکنان از طبیعت کار خود رضایتمندی داشته باشند، فرصتهای مناسبی برای ارتقاء ترفیع داشته باشند و از همکاران و سرپرستان خود نیز راضی باشند. لذا رضایتمندی شغلی یک پدیده فردی میباشد.
فرد لوتانز رضایتمندی شغلی را یک حالت عاطفی مثبت یا خوشایندی میداند که حاصل ارزیابی فرد از شغل یا تجارت شغلیاش میباشد. وی اضافه مینماید رضایتمندی شغلی نتیجه ادراک کارکنان از آنچه بنظرشان مهم است و شغلشان آنرا بخوبی فراهم کرده میباشد.
فیشر و هانا (1939) ، رضایتمندی شغلی را عاملی روانی قلمداد مینمایند و آن را نوعی سازگاری عاطفی با شغل وشرایط اشتغال مینگارند، یعنی اگر شغل مورد نظر لذت مطلوب را برای فرد تأمین نماید در این حالت فرد از شغلش راضی است. در مقابل چنانچه شغل مورد نظر رضایتمندی و لذت مطلوب را به فرد ندهد، در این حالت فرد شروع به مذمت شغل مینماید و در صدد تغییر آن برمیآید.
پژوهشهای انجام شده در زمینه رضایت شغلی
1- نتایج تحقیقات جامعه شناسان سازمانی معاصر بر این امر تأکید دارد که کارکنان زمانی از خود بیگانه و از کار بیزار می شوند که به فعالیتهایی مشغول باشند که پاداش ندارد. قابلیتها و نیروهای بالقوه و منحصر به فرد آنها بیان نمی شود، حق کنترل ندارند و به نحو ساده ای در ارضای نیازهای بیرونی همچون پول، و... وسیله شده اند.
2- همچنین نتایج تحقیقات دانشمندان علوم اجتماعی نشان می دهد که شرط لازم و کافی برای از خود بیگانگی در کار،فقدان استقلال و کنترل شدید کارکنان در محل کار است .
3- تحقیقی تحت عنوان، بررسی تأثیر رفتار رهبری مدیر و تمرکز کنترل بر روی رضایت شغلی معلمان حرفه ای انجام شده است در این تحقیق، سه متغیر
الف – ملاحظه ابعادرفتار رهبر
ب – ساختار ابتدائی یا جدید ابعاد رفتار رهبر
ج – تمرکز کنترل، به عنوان متغیرهای مستقل و رضایت شغلی بعنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفته است.
185 نفر از معلمین مدارس «اوهایو» در این تحقیق شرکت نموده اند. جهت کسب نظرات آنان از سه ابزار کاربردی که عبارتند از : سوالات مربوط به توصیف رفتار رهبر، مقیاس سنجش کنترل درونی و بیرونی روتر و پرسشنامة شاخص رضایت شغلی، استفاده شده است. یافته ها نشان می دهند که تأثیر ملاحظه ابعاد رفتار رهبر بر رضایت شغلی معلمان معنادار بوده است. همچنین معلمان از ساختارهای مبتدی مدیران حمایت نکردند. تمرکز کنترل عامل مهمی در تأثیر بر رضایت شغلی معلمان شناخته شد. کنترل درونی نیز بیشترین رضایت شغلی را در بر داشته است و معلمانی که دارای کنترل درونی بودند بالاترین رضایت شغلی را داشتند.